Wararka

Wasiirka wasaaradda dhallinyarada iyo cayaaraha XFS Mudane Xil Maxamed Barre Maxamuud iyo wafdi uu hoggaaminayo oo booqasho shaqo ku jooga dalka Masar ayaa kulan la qaatay dhiggiisa Masar Dr Ashraf Subxi oo sidoo kale ah guddoomiyaha guddiga fulinta Wasiirrada dhallinyarada iyo cayaaraha wadamada Carabta. Labada wasiir ayaa ka wada hadalay xoojinta iyo kor u qaadidda iskaashiga dhinacyada jihaynta dhallinyarada, is-dhexgalka Ciyaaraha, iyo kala faa’iidaysiga khibradaha maamulka Isboortiga iyadoo dalka Masar uu ka mid yahay wadamada xagga Afrika ugu horreeye dhinaca Ciyaaraha. Wasiir Maxamed Barre Maxamuud iyo Wasiir Dr Ashraf Subxi ayaa sidoo kale isla soo qaaday martigelinta xulka qaranka Soomaaliyeed ee ka qaybgalaya isreeb-reebka koobka adduunka ee qaaradda Afrika iyo sidii xulka qarankeennu Hoyad( Home) ugu noqon lahayd dalka masar inta ciyaaruhu socdaan maadaama tashiilaad badan oo xulalka qaaraddu u baahanyihiin weli dalkeenna u dhimmantahay. Labada wasiir ayaa isla gartay in wixii farsamo ah loo daayo xiriirrada labada dhinac ee Soomaaliya iyo Masar waxaana Wafdiga wasiirka ka mid ahaa guddoomiyaha xiriirka Soomaaliyeed ee kubadda cagta mudane Cali Cabdi Maxamed ( Cali Shiino) oo dhiggiisa Masar kala sii xaajoon doona sidii farsamo ahaan ay dowladda Masar nooga taageeri lahayd kobcinta maamulka iyo farsamada ciyaaraha. Dhinaca kale Wasiir Maxamed Barre iyo wafdigiisa oo ay ka mid ahaayeen agaasimaha guud ee Wasaaradda Mudane Cabdiraxiim Warsame Diiriye iyo Eng Fahad Cali Xasan oo ah la-taliyaha wasiirka ayaa ka qaybgalay furitaanka tuulada ciyaaraha Masar oo ah goobo ay ku dhanyihiin noocyada kala duwan ee garoomada iyo goobaha lagu ciyaaro. Ugu danbayn Wasiirka wasaaradda dhallinyarada iyo cayaaraha Mudane Xil Maxamed Barre Maxamuud ayaa u mahadceliyay danjiraha Soomaaliya ee dalka Masar Amb. Ilyaas Sheekh Cumar iyo Diblumaasiyiinta kale ee safaaraddeena Qaahira oo shaqo qurux badan la qabtay Wasiirka iyo wafdigiisa.

Wasiirka Wasaaradda Mudane Xildhibaan Maxamed Barre Maxamuud kulan tala galin iyo fikrad aruurin ah la qaatay qaar ka mid ah bahda Ciyaaraha gaar ahaan lafihii hore ama Rugcadaayaashii Isboortiga. Maadaama ay Hadafyada iyo hawlaha Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha waxaa ugu waa weyn samaynta Siyaasada Qaran ee Cayaaraha si loo helo sharci iyo daatuur u gaar ah Isboortiga Soomaaliya ayaa Wasaaradda waxa ay dar dar gelindoontaa Sameynta Siyaasada Qaran ee Isboortiga kaasoo wax badan ka badi doonta Dhanka isboortiga. Kulanka oo ay goobjoog ahaayeen 32 xubnood oo iskugu jira qaybaha kala duwan ee Isboortiga ragg iyo dumarba ayaa la isku dhaafsaday fikrado wax ku ool ah oo qayb ka noqon kara Siyaasada Qaran ee Ciyaaraha. Kulamada iyo tala galinta bahda Ciyaaraha Siyaasada Qaran ee Cayaaraha ayaa socon doona tan iyo inta laga soo saari doono Siyaasada Qaran ee Cayaaraha oo dhamaystiran taas oo muhiim u ah Isboortiga wadankeena Soomaaliya.

Wasiirka Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha Mudane Xildhibaan Maxamed Barre Maxamuud iyo wafdi uu hogaaminaayay oo ay ka mid ahaayeen qaar ka mid ah wasiirada dhallinyarada iyo cayaaraha dowlad goboleedyada ayaa ka qayb galay furitaanka shirka cimilada dhallinyarada Afrika oo maantay ka dhacay Magaalada Nairobi ee wadanka Kenya. Shirkaan oo uu daah furay Madaxweynaha wadanka Kenya William Ruto ayaa gogol xaar u ah shirka madaxda Afrika ee lagaga tashan doono dhibaatada isbeddelka Cimillada oo Afrika saamayn togan ku leh waxaana goob joog ka ahaa madax ka kala socotay dowladaha Afrika iyo hay’ado caalami ah. Wasiir Maxamed Barre oo ka mid ahaa madaxdii ka hadashay furitaanka shirkaan ayaa ka hadlay Dhallinyarada Soomaaliyeed iyo kuwa Afrikaba doorka ay ku leeyihiin la dagaalanka isbadalka cimilada . Shirkaan Cimilada Dhallinyarada Afrika ayaa wajigiisa koowaad waxa uu socon doona mudo sadex maalmood ah waxaana xoogiisa diirada lagu saari doonaa habka ay dhallinyarada uga qayb qaadan lahaayeen la dagaalanka isbadalka cimilada oo saamayn ba’an ku haysa dunida oo dhan halka wajigiisa labaadna uu bilaaban doono 4ta September

Ayadoo ay ku howlan tahay dhisida Golaha Dhallinyarada Qaranka Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha oo wada wada tashiyada ku saabsan golahaas ayuu Wasiirka Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha Xil. Maxamed Barre Maxamuud kulan kula qaatay xarunta wasaaradda qaar ka mid ah Golihii Dhallinyarada Qaranka Soomaaliyeed ee 1976dii ilaa iyo 1992dii. Gudoomiyihii hore ee golaha dhallinyarada qaranka iyo qaar ka tirsanaa Gudoomiyayaashii gobolada ee golahaas ayaa Wasiir Maxamed Barre uga sheekeeyay nidaamkii shaqo iyo qaabkii ay doorashada golayaasha Dhalinyarada Qaranku u dhici jirtay. Wasiirka iyo howl wadeenada Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha gaar ahaan Waaxda Dhallinyarada ayaa waxaa ka go’an in ay yeeshaan dhawaan dhallinyarada Soomaaliyeed Gole Qaran oo ay u dhan yihiin dhamaan dhallinyarada oo dhan tuulo, degmo ilaa iyo magaalo. Dhallinyaradii Shalay waa Duqoowda Maantay.

Wasiirka Wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha Xil. Maxamed Barre Maxamuud, ayaa kula kulmay Xarunta Wasaaradda wafdi uu hoggaaminaayay Lionel Laurens oo ah Madaxa Hay’adda UNDP ee Soomaaliya. Kulanka ayaa diiradda lagu saaray sidii ay Wasaaradda iyo Hay’adda UNDP ee Soomaaliya oo sanado badan taageereysay dhallinyarada Soomaaliyeed ay uga wada tashan lahaayeen iskaashiga dhinacyada horumarinta iyo shaqa abuur ee Dhalinta Soomaaliyeed. Intii uu kulanka socday waxa ay Wasiir Barre , Agaasimaha Guud Mudane Abdirahim iyo qaar ka mida howladeenada Wasaardda la wadaageen Masuuliyiintii UNDP Siyaasadda Dhallinyarada Qaranka ayadoo wasiirku uu u micneeyey in siyaasadda cusub ay ka kooban tahay toban tiir oo muhiimadda u wada leh Dhalinyarada Soomaaliyeed in la ogaado meelaha laga wada shaqayn karo iyo qaabka la iskaga kaashan karo barnaamijyada horumarineed ee dhalinyarada Soomaaliyeedna ay lagama maramaan tahay.

Shir balaaran oo looga arinsansanayay horumarka ciyaaraha dalka oo ay isugu yimaadeen madaxda wasaaradda Dhalinyarada iyo Ciyaaraha XFS iyo madaxda Xiriirrada kala duwan ee ciyaaraha dalka oo ay hogaaminayeen Guddiga Olombikada Qaranka Soomaaliyeed ayaa ka qabsoomay maantay xarunta wasaaradda. Wasiirka wasaaradda , wasiir ku xigeenka ,agaasimaha guud iyo agaasimaha waaxda isboortiga Wasaarada ayaa kulanka goob-joog ka ahaa taasoo muujinaysa muhiimadda ay wasaaraddu siinayso horumarinta iyo turxaan bixinta ciyaaraha dalka. Madaxda wasaaradda iyo masuuliyiinta xiriirrada kala duwan ee dalka iyo Guddiga Olombikada Qaranka Soomaaliyeed ayaa si guud iskaga waraystay Qaladaadka ciyaaraha ee ka dhaca fagaarayaasha caalamka oo ay ugu dambaysay uguna darnayd kiiskii Orodka ee China ka dhacay. Intaas kadib wasaaradda ayaa ku amartay xiriirrada iyo Guddiga Olombikadda in muddo 10 maalmood gudahooda ah ay ku soo gudbiyaan Xiriiradu Dastuuradooda ,Guddiyada Fulinta,Liisaska Macaaliminta Qaranka iyo Macalimiinta Heerarka kala duwan, Liisaska Garsoorayaasha heer walba oo ay yihiin, Liisaska Naadiyada heerarkooda kala duwan iyo Liisaska Cayaartooyda heerka Qaran & heer Kooxba . Intaas kadib Wasaaradda ayaa soo jeedisay in ay lagama maarmaan tahay in la sameeyo Guddi ka shaqeeynaya dib u habaynta iuo tayeeynta Xiriirada kala duwan ee dalka si loo horumarinta qaybaha kala duwan ee ciyaaraha kaas oo noqon doona sadex qayb oo kala ah Dowladda oo Wasaarada Dhallinyarada iyo Ciyaaraha ay wakiil u tahay , Xiriirada Ciyaaraha oo Olombikada Qaranka Soomaaliyeed ee GOQS ay ku midaysna yihiin iyo Bulshada qaybahooda kala duwan oo civil society-ga laga soo xuli doono kuwooda leh aqoonta Isboortiga. Ugu dambayntii Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha ayaa fartay Xiriirada Ciyaaraha dalka In qof ama koox kasta Passportkasta ha wataane oo ciyaaro nuuceey doonaan ha ahaadee ugu amba baxaya wadanka dibadiisa in aysan ka bixin Garoonka Diyaaradaha ayadoo aysan ogayn Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha.